คอลัมน์อาหารสมองในมติชนสุดสัปดาห์ เขาแนะนำการตั้งตั้งรหัส (หรือพาสเวิร์ด) แบบไม่ให้ลืม โดยใช้อันดับของฟิโบนักชี (Fibonacci Sequence)

ลีโอนาร์โด ฟิโบนักชี (Leonardo Fibonacci) เป็นนักคณิตศาสตร์ชาวอิตาเลียนสมัยศตวรรษที่สิบสาม เขาคิดค้นอันดับหรืออนุกรมขึ้นมาชุดหนึ่ง อันดับของเขาเป็นแบบนี้

๑, ๑, ๒, ๓, ๕, ๘, ๑๓, ๒๑, ๓๔, ๕๕, ๘๙, ...

เอ้า... ให้เวลานักอ่านได้ลับสมองประลองไอคิวกันแป๊บหนึ่ง ลองดูอันดับข้างบนแล้วบอกซิว่า ความสัมพันธ์ของตัวเลขในอันดับเป็นอย่างไร...

ติ๊กต่อก..
ติ๊กต่อก..
ติ๊กต่อก..

หมดเวลา!! ถ้ายังคิดไม่ออกอ่านเฉลยเลยดีกว่า

อันดับของฟิโบนักชี คือ ตัวเลขตัวถัดมาจะเป็นผลรวมของตัวเลขสองตัวข้างหน้ามัน
ตัวแรก เริ่มต้นที่เลข ๑
ตัวที่สอง ๐ + ๑ = ๑
ตัวที่สาม ๑ + ๑ = ๒
ตัวที่สี่ ๑ + ๒ = ๓
ตัวที่ห้า ๒ + ๓ = ๕
ตัวที่หก ๓ + ๕ = ๘
ไปเรื่อยๆ

บางทีเราตั้งรหัสต่างๆ เช่น รหัสบัตรเอทีเอ็ม รหัสเซฟ หรือแม้แต่พาสเวิร์ดในการเข้าอีเมล์หรือโปรแกรมต่างๆที่ทำงาน แล้ววันดีคืนดี (หรือวันร้ายคืนร้าย) เกิดอาการลืมรหัสหรือพาสเวิร์ดซะเฉยๆ ก็อาศัยอันดับของฟิโบนักชีช่วยได้

เช่น เราต้องการรหัสจำนวน ๗ หลัก เราอาจะเลือกอันดับฟิโบนักชีที่ ๖ เป็นตัวเริ่มต้นรหัส ซึ่งจะทำให้เราได้รหัสเป็น ๘ ๑ ๓ ๒ ๑ ๓ ๔

รหัสแบบนี้จะช่วยไม่ให้ลืมได้อย่างไร? ก็เราเพียงแค่จำให้ได้ว่าเราเลือกใช้อันดับที่เท่าไหร่เป็นตัวเริ่ม ส่วนตัวต่อๆมาของรหัสก็สามารถเขียนได้โดยการบวกตัวเลขสองตัวก่อนหน้ามัน

ทีนี้ถ้าจะถามว่า แล้วถ้าเกิดลืมไปว่าใช้อันดับที่เท่าไหร่เป็นตัวเริ่มรหัสล่ะ จะทำอย่างไร คนเขียนคอลัมน์เขาบอกว่า ถ้าแค่ตัวเริ่มต้นยังจำไม่ได้ ก็ตัวใครตัวมันแล้วหละ เขาก็ไม่รู้จะช่วยยังไง

ความจริงเราออกจะเห็นต่างจากคนเขียนคอลัมน์อาหารสมอง เราว่าส่วนใหญ่คนที่ลืมรหัส ก็มักจะลืมตัวตั้งต้นนี่แหละ ถ้านึกตัวตั้งต้นได้รหัสที่เหลือก็มักจะตามมา เหมือนกับเวลาที่เรานึกถึงชื่อคนหรือคำพูดอะไรซักอย่าง แล้วรู้สึกว่ามันติดที่ริมฝีปาก ถ้าหลุดออกมาได้ซักพยางค์หนึ่ง ที่เหลือก็ตามมาได้ไม่ยาก

แต่ยังไงเราก็เห็นด้วยกับคนเขียนว่าการเอาอันดับฟิโบนักชีมาตั้งเป็นรหัสก็ฟังดูเข้าท่าดีไม่น้อย ดีกว่าเอาวันเดือนปีเกิดหรือรหัสประจำตัวมาตั้งเป็นรหัสตั้งเยอะ เพราะอย่างน้อยคนทั่วๆไปก็ไม่น่าจะเดาได้ง่าย (วันเดือนปีเกิดของเราคนอื่นอาจจะสืบรู้จากแหล่งข้อมูลอื่นๆได้)

ส่วนที่จะเป็นกังวลกันว่า ถ้าพวกเราต่างหันมาใช้อันดับฟิโบนักชีเป็นรหัสกันหมด คนอื่นๆที่ได้อ่านเรื่องนี้ก็จะสามารถแคร็กรหัสของพวกเราได้ เราว่าไม่น่าเป็นห่วง เพราะด้วยสถิติว่าคนไทยอ่านหนังสือวันละสองบรรทัด โอกาสที่สองบรรทัดที่คนทั่วไปจะได้อ่านนั้นจะเป็นเรื่องนี้ก็คงต่ำไม่ใช่เล่น และถึงเขาได้อ่าน โอกาสที่เขาจะสุ่มตัวเริ่มอันดับได้ถูกต้องก็น้อยมาก (ที่จริงโอกาสที่คนจะลองแคร็กรหัสโดยเริ่มด้วยอันดับฟิโบนักชี น่าจะแทบเป็นศูนย์อยู่แล้ว)

สรุปว่าเรื่องความปลอดภัยไม่น่าเป็นห่วง ปัญหาอย่างเดียวที่เรา (คนเขียน) มีก็คือ เรามีรหัสอยู่มากมายก่ายกอง กว่าจะไล่เปลี่ยนรหัสครบก็คงแย่

เวลาเราเปลี่ยนรหัสไปแล้ว เราก็มักจะลืมรหัสเก่าๆไป เพราะฉะนั้นเวลาเปลี่ยนรหัสก็จะต้องพยายามเปลี่ยนทุกๆรหัสไปพร้อมๆกัน ไม่งั้นก็จะลืมอีกว่าอันไหนต้องใช้รหัสไหน นี่ถ้าเปลี่ยนไม่ครบหมดทุกอัน ดีไม่ดีจะกลายเป็นว่าเราต้องมานั่งแคร็กรหัสตัวเอง เอ๊ะ.. อันนี้ใช้อันดับฟิโบนักชีเป็นรหัสหรือเปล่า หรือว่าเป็นนักแสดงคนโปรด หรือว่าสีที่ชอบ ฯลฯ