มีคนมาเล่าให้เราฟังว่า ไปถามเพื่อนที่เคยเรียน Pure Math เรื่องทฤษฎีบทข้อสุดท้ายของแฟร์มาต์ แล้วเพื่อนไม่เข้าใจ คุยกันไปซักพักถึงได้รู้ เพื่อนคนที่เรียน Pure Math บอกว่า Fermat นี้ คนฝรั่งเศสเรียกว่า "แฟค-ม่า" คำว่า "ม่า" ให้ออกเสียงเน้นๆดังๆเหมือนตะคอกๆหน่อย ส่วนคนอังกฤษเรียกว่า "เฟอร์แมธ" ไม่ใช่แฟร์มาต์อย่างที่เราเขียน

ได้ฟังแบบนี้เราก็สำนึกว่าไม่ได้เช็คเลยว่า Fermat อ่านว่าอะไรกันแน่ ทั้งๆที่ตอนเราถอดชื่อเฉพาะอื่นๆมาเป็นภาษาไทย เราก็จะพยายามเช็คกับแหล่งอ้างอิงที่เราพอมี (ดิกชันนารี อินเตอร์เน็ต) เพราะถ้าให้เราอ่านเองจากตัวสะกดที่เห็น ก็ไม่พ้นที่เราจะต้อง "เดา" และสะกดแบบเดียวกับการอ่านภาษาอังกฤษ

ด้วยความที่เราได้ยินรายการทีวีที่อังกฤษเมื่อ 7-8 ปีก่อนโน้น เขาออกเสียง Fermat ว่า "แฟ-มา" เราก็เขียน "แฟร์มาต์" คือพยายามจะคงรูปการสะกดในภาษาเดิมเอาไว้ด้วย ไม่ได้เช็คกับที่อื่นเพราะไม่ได้เอะใจว่าจะฟังผิด

พอมีคนท้วงมา เราก็ต้องตรวจสอบ เราไปเช็คที่ factmonster เขาให้คำอ่านของ Pierre De Fermat ไว้ว่า pyer du fermä' ถ้าเทียบเสียงจาก Pronunciation Key ก็น่าจะตรงกับ "พีแอร์ เดอ แฟร์มา"

แต่เพื่อความไม่ประมาท (เราอาจจะเทียบเสียงผิด) ก็ต้องหาแหล่งอ้างอิงอื่นด้วย เราเปิดดิกชันนารีดู ตาม American Heritage Dictionary เราฟังจากเทปที่เขาอัดเสียงไว้ เขาออกเสียงว่า "แฟร์มา" (ที่จริงเขาออกเสียงคล้ายๆกัน แฝ่-มา มากกว่า)

ทั้งสองที่ที่เราเช็คเขาไม่ได้บอกว่าเป็นการอ่านแบบฝรั่งเศสหรืออังกฤษ แต่เราก็คิดว่าเรารอดตัวไป คือที่เขียนว่า แฟร์มาต์ ไม่ได้ผิดพลาดไกลความจริงไปมากนัก ตอนแรกคิดว่าจะต้องกลับไปแก้ไขที่แปลมาแล้วทั้งหมดซะอีก

ย้อนกลับมาตรงที่เขาบอกว่า Fermat ออกเสียงในภาษาฝรั่งเศสว่า "แฟคม่า" คนฝรั่งเศสอาจจะออกเสียงแบบนั้นจริงๆ ก็ได้ (อันนี้ก็ต้องไปเปิดดิกชันนารีฝรั่งเศส - ซึ่งเราไม่มี :P) เพราะตัวอักษรโรมันบางตัวก็มีเสียงควบซ่อนอยู่แบบที่เราจะไม่รู้ถ้าไม่ได้ยินเจ้าของภาษาพูดหรือไม่ได้สังเกตจาก Phonetic Symbol

เช่น ตัว Z ที่เป็นตัวสะกด เขาจะออกเสียงควบกันระหว่าง ท ทหาร กับ ซ โซ่ เช่นคำว่า Mozart ที่เราเขียนกันว่า โมซาร์ท หรือ โมสาร์ท ถ้าไปฟังคนออสเตรียพูดเขาจะออกเสียงคล้ายๆ "มท-สาร์ท" โดย ส เสือ เขาจะทำเสียงซู่ซ่าเหมือน ซ โซ่ เล็กน้อย หรืออย่าง Pizza ที่จริงเขาจะออกเสียงว่า "พิท-ซ่ะ" หรือ "พีทซ่ะ" ไม่ใช่ "พิซซ่า"

ส่วนที่บอกว่าคนอังกฤษออกเสียงว่า เฟอร์แมธ (เราว่าน่าจะเป็น "เฟอร์แมท" มากกว่านะ) นั้น น่าจะเป็นเพราะเขาสะกดตามตัวอักษรแบบภาษาอังกฤษโดยไม่ได้คำนึงถึงว่าคำที่สะกดนั้นเดิมเป็นภาษาอะไร ถามว่าถูกไหม เราว่าไม่ถูก (ฝรั่งก็ผิดได้เหมือนกันนะ) แต่ค่อนข้างจะเป็นเรื่องธรรมดา

คนเรามักจะออกเสียงไปตามมาตรฐานที่ตัวเองคุ้นเคย เช่น เราเคยได้ยินคนอเมริกันที่ออฟฟิศเราออกเสียง Deutsche Bank ว่า "ด๊อย-ชี่" แบงก์ ซึ่งความจริงน่าจะออกเสียงว่า ด๊อย-เช่อ แบงก์ มากกว่าเพราะตามภาษาเยอรมันตัว e ออกเสียง เออะ/เออ

คำบางคำก็ใช้กันชินจนแม้จะออกเสียงแบบภาษาอังกฤษหรือภาษาเดิมคนทั่วๆไปเข้าใจ เช่น De luxe ออกเสียงว่า ดีลักซ์ และ เดอ ลุกซ์ คนก็เข้าใจ

อีกอันหนึ่งที่เราเห็นฝรั่งอ่านผิดบ่อยๆ คือ ภาษาจีนที่เขียนด้วยตัวอักษรโรมันแบบ Pin Yin (พินยิน) เพราะในระบบพินยินนี้คนจีนเขากำหนดตัวโรมันแทนเสียงที่ต่างจากภาษาอังกฤษ (เช่น B = ป ปลา D = ต เต่า Q = ช ช้าง Zh = จ จาน ฯลฯ)

ดังนั้น เมืองหลวงของจีน Beijing นั้นถ้าอ่านตามหลักพินยิน ต้องอ่านว่า เป่ย-จิง ไม่ใช่ เบ-จิง (ei คือ สระเอย) หรืออย่างท่านประธาน Deng Xiaoping ที่ดิกชันนารี American Heritage ออกเสียงว่า ดัง เซียวพิง นั้น ที่จริงน่าจะออกเสียงคล้ายๆ กับที่คนไทยเรียก คือ เติ้ง เสี่ยวผิง มากกว่า (e คือ สระเออ)

อืมม์ นอกเรื่องไปไกลอีกแล้ว ที่จริงแค่ตั้งใจจะบอกว่า ถ้ามีใครเจอว่าที่เราเขียนมามีอะไรไม่ถูกต้องไม่ชอบมาพากลก็บอกกันได้ ถ้ามีแหล่งอ้างอิงมาด้วยก็ดี ถ้าไม่มีเราจะพยายามตรวจสอบเท่าที่จะสามารถและจะแก้ไขตามความเหมาะสม